• Jak dbać o zdrowie psychiczne dziecka już od najmłodszych lat?

           

          Zdrowie psychiczne dziecka jest równie ważne jak zdrowie fizyczne

          Kiedy boli ząb, idziemy do dentysty. Kiedy złamiemy rękę, udajemy się do ortopedy. Gdy gorzej widzimy, sprawdzamy wzrok u okulisty. Tego samego uczymy nasze dzieci. Niepodważalne jest to, jak ważny dla zdrowia jest ruch i aktywny wypoczynek. Coraz więcej ludzi uprawia regularnie sport, co widać choćby na ulicach miast, w parkach i miejskich lasach. Musimy jednak pamiętać, że nie istnieje coś takiego jak pełnia zdrowia bez zdrowia psychicznego. W końcu w trakcie naszego życia doświadczamy nie tylko fizycznych uszkodzeń, ale także tych psychicznych, jak na przykład: samotność, odrzucenie, porażka. One również przysparzają cierpienia, z którym trzeba sobie jakoś radzić.  Jak zatem, wychowując dzieci, nie pomijać tego ważnego aspektu? Na co zwracać uwagę, chcąc w pełni dbać o zdrowie – czyli również o zdrowie psychiczne dziecka?

          Umiejętność rozpoznawania i nazywania emocji

          Nasze życie psychiczne jest bardzo bogate i różnorodne. Od narodzin aż po nasze ostatnie chwile przeżywamy różne uczucia i emocje. Są one bardzo ważne, ponieważ informują o naszych reakcjach na bodźce zewnętrzne. Złość mówi nam, że być może ktoś przekroczył nasze granice. Smutek jest informacją o tym, że straciliśmy coś dla nas cennego. Radość podpowiada, z czym nam dobrze i czego potrzebujemy. Strach jest sygnałem alarmowym o zbliżającym się niebezpieczeństwie. I tak dalej. Każda emocja jest ważna. Każda wzbogaca naszą codzienność.

          O ile łatwiej jest się w tej codzienności poruszać, kiedy rozumiemy to, co przeżywamy i umiemy odpowiednio na to reagować? Kiedy złościmy się na kogoś, możemy jemu zwrócić uwagę. Z kolei, kiedy jest nam smutno możemy sobie popłakać, przytulić się do kogoś, pójść na długi spacer do lasu. W momencie, gdy się czegoś boimy możemy szybko udać się w bezpieczne miejsce. Jeśli wiemy, co czujemy i znamy sposoby na to, jak reagować w danych sytuacjach, potrafimy zadbać o siebie i funkcjonować w sposób satysfakcjonujący.

          Znajomość własnych emocji oraz sposobów radzenia sobie z nimi jest bardzo ważnym elementem dbania o własną higienę psychiczną. Dzieci nie rodzą się z tą wiedzą. Nabywają ją w toku codziennych doświadczeń i obserwacji dorosłych ze swojego otoczenia. Chcąc zadbać o higienę psychiczną dziecka, warto uświadomić mu, że emocje, których doświadcza, są w porządku. Że każdy czasami się złości, smuci, martwi i boi czegoś. Należy nauczyć dzieci jak sobie z nimi konstruktywnie radzić.

           

          Zdrowie psychiczne dziecka a relacje z innymi

          Chroniczna samotność może doprowadzić do znacznego obniżenia odporności, a to z kolei może zwiększyć ryzyko zapadnięcia na różnego rodzaju choroby. Przede wszystkim warto pamiętać, że budowanie sieci wsparcia społecznego, bliskich relacji z rodziną, przyjaciółmi, sąsiadami to „inwestycja” we własne zdrowie – zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Warto uczyć tego dzieci i wspierać je w budowaniu relacji z innymi ludźmi.

          Dla zdrowia psychicznego dzieci bardzo ważne są relacje w najbliższej rodzinie: atmosfera w domu, wspólne aktywności, okazywanie sobie troski, zainteresowania, szacunku. Rozmowy ze sobą na różne tematy, wspieranie się. Tu nieoceniona jest postawa rodziców, którzy dają dzieciom przykład i pokazują, jak relacje rodzinne mogą wyglądać. Szczególnie ważne są także kontakty rówieśnicze, dzięki którym dzieci uczą się funkcjonowania w społeczeństwie oraz wzmacniają swoją odporność psychiczną.

           

          Umiejętność rozwiązywania problemów & wiara we własne możliwości

          Życie przed każdym z nas stawia wiele wyzwań, mniejszych i większych trudności. Cała sztuka polega na tym, by potrafić stawiać im czoła i nie załamywać się pod wpływem porażek. Dbanie o zdrowie psychiczne dziecka polega między innymi na tym, by wspierać jego zasoby radzenia sobie z różnymi problemami. Oprócz tego, ważne jest, aby zaszczepiać w dziecku wiarę w jego możliwości.

          Jak to robić? Przede wszystkim stawiając przed dzieckiem wyzwania na miarę jego możliwości (ani za trudne, ani za łatwe). Bardzo ważne jest, by zapewniać dziecko, że potrafi, że da radę, że jest mądre i wiele w życiu zdziała. Jeśli jest potrzeba, żeby pomóc dziecku, to warto to zrobić. Jednak nie w sposób, który odbierze dziecku poczucie wpływu (np. zupełnie je wyręczając) czy podetnie jego skrzydła (np. gdy rodzic mówi: „i tak się tego nie nauczysz, ja to zrobię szybciej” albo „takie rzeczy nie są dla dziewczyn/ chłopców/ małych dzieci”).

          Kiedy dziecko stoi przed jakimś problemem, należy nauczyć je, jak może zaplanować jego rozwiązanie, by krok po kroku się z nim zmierzyć. Jeśli samodzielne rozwiązanie problemu nie wchodzi w grę, warto pokazać dziecku, gdzie może szukać wsparcia. Propozycji może być kilka, np. u nauczyciela, u Rodzica, może u rówieśnika? A może rozwiązania trzeba poszukać u specjalisty w tej dziedzinie?

          Osoby, które dobrze radzą sobie z różnymi wyzwaniami, próbują aktywnie przekształcać stresową sytuację. W tym celu planują, jak rozwiązać problem, a następnie krok po kroku realizują zamierzone działania. Szukają porady czy wsparcia na zewnątrz w celu poradzenia sobie z wyzwaniem. Jeśli sytuacja jest nie do zmiany, próbują zaakceptować fakt, że coś się już stało i szukają w tym pozytywnych stron,  zamiast skupiać się na negatywnych. Negatywne doświadczenia traktują jako cenną lekcję. Takie podejście pomaga im udoskonalać umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. A takie umiejętności z kolei wzmacniają zdrowie psychiczne dziecka oraz wzmacniają jego odporność psychiczną.

           

          Radzenie sobie z trudnymi doświadczeniami

          Nawet jeśli potrafimy radzić sobie z różnymi wyzwaniami, nie unikniemy trudnych doświadczeń takich jak: strata, odrzucenie, przegrana, rozstanie. One są po prostu wpisane w naszą egzystencję i większość je prędzej czy później przeżyje. Doświadczenie takich sytuacji jak porażka czy strata, zwykle wiąże się z przeżywaniem różnych trudnych uczuć: lęku, gniewu, goryczy, żalu czy smutku. To tylko garstka z całej palety możliwych doznań.

          To nie jest tak, że osoby dobrze funkcjonujące na poziomie psychicznym nie doświadczają przykrych uczuć i różnych trudnych sytuacji. One po prostu potrafią sobie z nimi poradzić i zadbać o siebie w trudnych momentach. Dbają o swoją higienę psychiczną i w konsekwencji z czasem dochodzą do równowagi. Osoby gorzej funkcjonujące w sytuacjach trudnych, często jeszcze sobie „dokładają” (np. stosują strategie autodestrukcyjne: myślą o sobie źle albo uciekają w używki).

           

          Dbaj o zdrowie psychiczne tak, jak dbasz o zdrowie fizyczne

          Tu można posłużyć się analogią dbania o własne zdrowie fizyczne. Jeśli coś nas boli, np. nadwyrężymy staw barkowy podczas ćwiczeń, to zazwyczaj dajemy obolałemu miejscu czas na regenerację i odpoczynek. Rezygnujemy na jakiś czas z wysiłkowych ćwiczeń, delikatnie rozciągamy staw, czasami posiłkujemy się masażem. Gdy ból nie przechodzi, idziemy do lekarza. Innymi słowy: dbamy o obolałe miejsce i okazujemy jemu troskę. Podobnie powinniśmy zachować się w stosunku do siebie, gdy doświadczamy cierpienia psychicznego.

          Dobrze, aby dać sobie czas na regenerację (czyli na przeżycie różnych trudnych uczuć), nie próbując przedwcześnie „stanąć na nogi”. Warto poszukać wsparcia i na przykład porozmawiać z kimś bliskim albo udać się po profesjonalną pomoc, tak samo jak w przykładzie z barkiem poszlibyśmy do ortopedy. Możemy wreszcie zrobić dla siebie coś miłego, co poprawi nasz nastrój – myśleć o sobie dobrze, z empatią i troską. Tego samego powinniśmy uczyć dzieci, ponieważ jest to niezwykle istotny element dbania o ich zdrowie psychiczne.

          Źródła:

          https://earlystage.pl/blog/2020/01/13/jak-zbac-o-zdrowie-psychiczne-dziecka/