• ARTYKUŁY



        • DZIECKO ZDOLNE

           

          Kogo uważa się za dziecko zdolne?

           

          Naukowcy zajmujący się badaniami dotyczącymi dzieci zdolnych spierają się, które dzieci można określić takim mianem. W rzeczywistości szkolnej najczęściej stosowany jest model Renzulliego. Uczniem zdolnym jest dziecko, które spełnia trzy warunki:

          - posiada ponadprzeciętne zdolności ogólne,

          - wykazuje silne zaangażowanie w zadanie,

          - ma duże możliwości twórcze.

          Do tych elementów często dodawany jest czwarty czynnik – uwarunkowania środowiska (rodzina, rówieśnicy, szkoła). Wszystkie te elementy decydują jak potoczą się losy dziecka.

          Jeśli dziecko wykazuje zdolności w jednym kierunku mówimy wtedy o talencie.

          W klasach młodszych najczęściej obserwujemy zdolności ogólne. Z czasem większość dzieci wybiera sobie konkretne dziedziny wiedzy – zdolności się krystalizują.

           

          Cechy dziecka zdolnego

           

          Radości:

          ü  szybko i dużo zapamiętuje,

          ü  szybko i prawidłowo czyta,

          ü  łatwo analizuje informacje, dostrzega zależności przyczynowo-skutkowe,

          ü  wyróżnia się dużą aktywnością intelektualną,

          ü  jest dociekliwe – zadaje dużo, często trudnych pytań,

          ü  ma bogate słownictwo, łatwo wysławia się,

          ü  posiada dużą podzielność uwagi,

          ü  mocno koncentruje się na problemie, sprzyja to osiąganiu wyznaczonego celu,

          ü  ma dużo wiadomości, z różnych dziedzin.

          Trudności:

          - nie lubi rutyny i podporządkowywania się regułom – co może zakłócać pracę w szkole i współdziałanie w grupie rówieśniczej,

          - dostrzegając brak logiki w działaniu dorosłych, z trudnością znajduje wśród nich autorytety,

          - czasami brakuje mu krytycyzmu w stosunku do własnych wiadomości, prowadzi to do nietrafnych ocen,

          - jest prawdomówne i uczciwe – kontakt z brutalną rzeczywistością przeżywa bardzo boleśnie,

          - z racji dużej wiedzy jest postrzegane przez inne dzieci jako ten „lepiej wiedzący”,

          - nudzi go szkoła i rówieśnicy – może być odbierany jako niegrzeczny, opryskliwy, narzucający swoją wolę

          - ma duże wymagania wobec siebie i innych co może być przyczyną frustracji,

          - jest niezależne, często woli pracować indywidualnie, odrzuca opinie rodziców, rówieśników, nauczycieli co może się skończyć wyobcowaniem i trudnościami w kontaktach międzyludzkich,

          - dzięki swoim zdolnościom dostrzega więcej absurdalnych sytuacji – jego żarty mogą być niezrozumiałe przez rówieśników,

          - koncentrując się wyłącznie na sferze intelektualnej może opóźniać swój rozwój społeczny i fizyczny  (rezygnacja z zabaw z dziećmi, aktywności fizycznej),

           

          - chce być perfekcyjne w swoich działaniach, w nadmiarze spowoduje to efekty mniejsze od zamierzonych co w dalszym etapie może skończyć się depresją,

          - jest wrażliwe,

          - może brakować mu cierpliwości i zrozumienia dla powolności innych,

          - mnogość zainteresowań utrudnia mu wybór konkretnego kierunku kształcenia.

           

          Przyczyny trudności

           

                      „Psychologowie wyróżniają pięć czynników niechęci uczniów zdolnych do nauki szkolnej, ich zaniżonych osiągnięć:

          1. warunki opieki nad dzieckiem i jego nauką (matka zapracowana, nie inspirująca zainteresowań szkolnych);
          2. wychowanie i atmosfera domowa (niekonsekwencja, konflikty rodzinne, brak akceptacji);
          3. postępowanie nauczycieli ( nadmierny rygoryzm, krytycyzm, ośmieszanie i upokarzanie dziecka, niezrozumienie motywów jego postępowania);
          4. sytuacja w grupie rówieśniczej (konfliktowe stosunki z kolegami wynikające z niekorzystnych cech osobowości dziecka zdolnego, jego egocentryzmu);
          5. w klasach wyższych przejawianie cech nie sprzyjających akceptacji ucznia ( nadmierny krytycyzm, lekceważenie nauczycieli, brak zainteresowania stopniami).”1

           

          Co wynika z trudności?

           

                      Dzieci zdolne częściej niż ich rówieśnicy opuszczają szkołę, popadają w konflikty z prawem, sięgają po alkohol i narkotyki, popełniają samobójstwa.

           

          Rola rodziców

           

                       Środowisko rodzinne może sprzyjać rozwojowi dziecka lub go hamować. Poprzez zaspakajanie potrzeb poznawczych wzmacnia się jego rozwój. Jak to robić – rozmawiać, odpowiadać na zadawane pytania, proponować interesujące książki, gry, programy edukacyjne, uczestniczyć z dzieckiem w przedstawieniach, wystawach, oglądać razem filmy, zachęcać dziecko do uczestniczenia w zajęciach pozalekcyjnych. Należy pozwolić dziecku być otwartym, spontanicznym, twórczym i akceptować to (oprawić rysunki dziecka lub tomik wierszy, jeśli lubi majsterkowanie zadbać aby robiło to w bezpiecznych warunkach).

                      Dbając o rozwój intelektualny własnej pociechy nie można zaniedbywać innych sfer jego życia:

          - ograniczenie aktywności ruchowej dziecka, jako tej „gorszej” („przecież nie obijało się w tym czasie – czytało”) efekt – to stereotyp naukowca, często oglądany w filmach – przygarbiony, z okularami, na boisku robiący z siebie błazna człowiek;

          - izolowanie dziecka od „głupszych” kolegów – efekt to zaburzenia w kontaktach interpersonalnych, funkcjonowaniu w społeczeństwie, trudności w nawiązywaniu głębszych znajomości – „samotny, nieszczęśliwy laureat Nobla”

          - wyręczanie w pracach domowych, załatwianie za dziecko różnych spraw  prowadzi do bezradności w życiu dorosłym.

          Pamiętajmy dziecko zdolne to przede wszystkim dziecko

           

           

          1 za M. Witkoś „Uczeń wybitnie zdolny” Wychowawca – miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich  nr 01/2006

          Opracowanie

          Ewelina Kaczmarek