• SZKOŁA  PODSTAWOWA  W  KOMORNIKACH

           

          (Początki  szkoły  publicznej  w  Komornikach  na  podstawie  kroniki szkolnej spisanej  przez Konstantego Kreutzingera ) 

                                   

          Pierwsze dokładniejsze informacje o dziejach szkoły możemy poznać na podstawie kroniki szkolnej prowadzonej przez Konstantego Kreutzingera w czasach zaboru pruskiego. Był on nauczycielem komornickiej szkoły w drugiej połowie XIX wieku. W roku 1834 szkołę parafialną zamieniono na publiczną szkołę pod opieką rządu pruskiego. Utworzono nową jednostkę administracji szkolnej, do której obok Komornik zaliczono także Rosnowo i Rosnówko. Szkoła w Komornikach powstała przy drodze wiodącej do Rosnowa. Pierwszym nauczycielem z nominacji władz pruskich został wybrany Piotr Łyczyński. Położenie budynku szkolnego nie było dogodne i po kilku latach właściciel majątku w Komornikach Marcin Goldmann po rozmowach z mieszkańcami, doprowadził do zamiany gruntów. Na spotkaniu w dniu 1 czerwca 1840 roku przy udziale proboszcza komornickiego dokonano zamiany ziemi. Proboszcz otrzymał 4 morgi gruntu, a proboszcz ze swej strony przekazał na rzecz szkoły grunt należący dotychczas do parafii. To właśnie jest ten plac, na którym dziś jeszcze stoi stara szkoła – obecnie znajduje się tam gimnazjum. W roku 1843 miejscowy rolnik i budowniczy Szymon Antkowiak wystawił na tym gruncie budynek szkolny. Budowla nie była kosztowna, bo jak to wówczas bywało budowano ściany głównie z gliny, a dach kryto strzechą słomianą, bo słoma dobrze izolowała latem od upałów, a zimową porą chroniła od mrozów.

               To właśnie w tym budynku zapoczątkowano prowadzenie kroniki szkolnej. Kierownikiem w nowej szkole został Andrzej Kwiatkowski.  Zarządzał szkołą do roku 1849, a po nim kierownikiem został ustanowiony Piotr Dalkowski, który zarządzał miejscową placówka do 1857 roku. Tutaj zmarł i został pochowany na miejscowym cmentarzu, a po nim nauczycielem w Komornikach został Konstanty Kreutzinger, założyciel szkolnej kroniki. Kronikarz bardzo krytycznie patrzył na tutejsze  porządki w dziedzinie oświaty. Krytykował brak pomocy naukowych w szkole. Raziło go, że ogród szkolny nie został obsadzony drzewami owocowymi. Cała dokumentacja szkolna zawierała się w jednym zeszycie, w którym było zapisanych 56 uczniów. Dziwiło go bardzo, że od roku 1857 aż do roku 1872 nie miał żadnej wizytacji ze strony nadzoru szkolnego. Przez całe długie lata był jedynym nauczycielem i z konieczności do pomocy w komornickiej szkole musiał zaangażować swego trzynastoletniego syna.

                 Na terenie budynków szkolnych nie było żadnej przyzwoitej studni.  Dopiero w roku 1877 zaczęto jej budowę i równocześnie wystawiono drugi budynek szkolny i zaangażowano drugiego nauczyciela w osobie Józefa Kniazielskiego. Wówczas też już przy dwóch pedagogach podniesiono rangę szkoły i z jednoklasowej stała się szkołą trzyklasową. Władze oświatowe w roku 1881 wyasygnowały odpowiednie fundusze na budowę budynku dla nauczycieli i powstanie jeszcze jednej klasy dla uczniów. Nowy budynek już nie budowano z gliny i kryto słomą, lecz był z palonej cegły i kryty dachówką, bo takie już wtedy obowiązywały przepisy budowlane. Na budowę obok pieniędzy od administracji szkolnej, pewną sumę miały wydać miejscowe władze gminy. Jednak gmina Komorniki była w tamtych czasach bardzo uboga i prace budowlane z braku funduszy przeciągały się. W dniu 10 maja 1886 roku zmarł zasłużony nauczyciel Konstanty Kreutzinger, a po jego śmierci kierownikiem szkoły został Bolesław Jagsch.  Dalsza rozbudowa kompleksu szkolnego w Komornikach nastąpiła dopiero w roku 1892. Postawiono wówczas dla potrzeb pracujących nauczycieli nowa stodołę i chlew oraz jak zwykle obok funduszów z administracji szkolnej musiała dołożyć na te cele także gmina, która dostarczyła drewno budowlane. Tym razem nie budowali miejscowi rzemieślnicy, lecz wynajęto firmę Klemensa Neumanna ze Stęszewa. Dla lepszego ogrzania sal szkolnych zamieniono wysłużone piece, na nowe bardziej wydajne piece metalowe. W tym samym roku zmieniły się władze szkolne. W skład rady weszli następujący rolnicy z Komornik:  Andrzej Dolata, Franciszek Płotkowiak, Michał Ratajak, Andrzej Kaczmarek oraz z Walerianowa Stanisław Czyż. Zastępcami członków gminy szkolnej wybrano z Komornik rolnika Andrzeja Przybylskiego, Józefa Kaliszana i Michała Kaczmarka a z Walerianowa Kazimierza Jackowiaka.

             Kronika szkolna pisana przez Konstantego Kreuzingera zawiera również wiele ciekawych wydarzeń z historii Komornik, które miały miejsce w II połowie XIX wieku. Autor kroniki opisał np. straszliwą burzę, która przeszła nad Komornikami 25 czerwca 1897 roku. Potężnie  silny wiatr połączony z gradobiciem spowodował bardzo duże szkody w rolnictwie i mnóstwo połamanych drzew, niektórych nawet z korzeniami. Kronikarz dodaje również w tym opisie, że była to ogromna tragedia dla wielu komornickich rolników.

             Za zniszczenia rolnicy nie otrzymali odszkodowania, gdyż nikogo nie było wtedy stać na ubezpieczenie swoich pól uprawnych.

              Kronika szkolna spisana w języku niemieckim, została w roku 1978 przetłumaczona przez nauczyciela komornickiej szkoły, Stanisława Nowaka na język polski. Stanowi cenne źródło nie tylko dla poznania historii szkoły ale również miejscowości i najbliższej okolicy. Wiele takich kronik nie przetrwało, szczególnie w czasie II wojny światowej. Kronika szkolna z czasów zaboru pruskiego Szkoły Podstawowej w Komornikach jest bez wątpienia najcenniejszym źródłem pisanym naszej placówki.

           

                                                                                      Opracowanie  

          Mirosław  Wieloch